एटीएम न्यूज नेटवर्क : अत्यावश्यक वस्तू कायदा १९५५ च्या अधिकाराखाली कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाने खत (अजैविक, सेंद्रिय किंवा मिश्रित) (नियंत्रण) आदेश, १९८५ मध्ये एक नवीन दुरुस्ती जारी केली आहे. या दुरुस्तीद्वारे कृषी क्षेत्रातील बायोस्टिम्युलंट्ससाठी तपशील आणि मंजुरी प्रक्रियेचे नियमन करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
दुरुस्तीच्या मुख्य तरतुदींमध्ये हे समाविष्ट :
बायोस्टिम्युलंट्ससाठी तपशील :
केंद्र सरकार शेड्यूल VI मध्ये बायोस्टिम्युलंट्ससाठी आवश्यकता निर्दिष्ट करेल त्यात त्यांचे नाव, सक्रिय घटक किंवा ट्रेसर रेणू, रासायनिक रचना (ज्या प्रकरणांमध्ये सक्रिय घटक किंवा ट्रेसर रेणू सूचित केले जाऊ शकत नाहीत), त्या पिकाचे नाव, ते लागू केले जातात, त्यांचे फायदे आणि त्यांचे सक्रिय घटक किंवा रासायनिक रचना निश्चित करण्यासाठी विश्लेषणाची पद्धत.
सजीव सूक्ष्मजीवांचा समावेश :
दुरुस्ती बायोस्टिम्युलंट्सच्या वैशिष्ट्यांमध्ये, जैव खते आणि जैव कीटकनाशके वगळून, जिवंत सूक्ष्मजीवांसाठी नवीन श्रेणी सादर करावी.
नवीन बायोस्टिम्युलंट्ससाठी अर्ज प्रक्रिया :
अनुसूची VI मध्ये नवीन बायोस्टिम्युलंट समाविष्ट करू इच्छिणाऱ्या उत्पादकांनी किंवा आयातदारांनी फॉर्म जी मध्ये नियंत्रकाकडे अर्ज सबमिट करणे आवश्यक आहे. अर्जामध्ये रसायनशास्त्र, जैव-कार्यक्षमता चाचण्या, विषारीपणा, जडपणा यासारख्या विविध श्रेणींमधील डेटा समाविष्ट केला पाहिजे. धातूचे विश्लेषण आणि प्रतिज्ञापत्रासह उत्पादनाचा नमुना कीटकनाशकांच्या मर्यादेच्या अनुपालनाची पुष्टी करतो.
टॉक्सिकॉलॉजी डेटा सूट :
काही बायोस्टिम्युलंट्स, जसे की प्रोटीन हायड्रोलायसेट्स, सीव्हीड अर्क, एमिनो ॲसिड, जीवनसत्त्वे, ह्युमिक आणि फुलविक ॲसिड, विष विज्ञान डेटा प्रदान करण्याच्या आवश्यकतेपासून मुक्त आहेत. तथापी, उत्पादक किंवा आयातदारांनी त्यांचे उत्पादन बिनविषारी आणि बायोस्टिम्युलंट म्हणून वापरण्यासाठी सुरक्षित असल्याचे प्रतिज्ञापत्र सादर करणे आवश्यक आहे.
अनुसूची VI मध्ये समावेश :
केंद्र सरकारद्वारे अनुसूचित VI मध्ये समाविष्ट केल्याशिवाय कोणतीही व्यक्ती कोणतेही बायोस्टिम्युलंट तयार किंवा आयात करू शकत नाही.
कीटकनाशक मर्यादा :
बायोस्टिम्युलंट्समधील कीटकनाशकांची अनुज्ञेय मर्यादा ०. ०१ पीपीएमच्या पूर्वीच्या मर्यादेच्या जागी १ भाग प्रति दशलक्ष (पीपीएम) वर सेट केली आहे.
कृषी क्षेत्रातील बायोस्टिम्युलंट्सचे नियमन आणि मंजूरीसाठी एक फ्रेमवर्क प्रदान करणे, त्यांची सुरक्षितता, परिणामकारकता आणि निर्दिष्ट मानकांचे पालन करणे हे या दुरुस्तीचे उद्दिष्ट आहे. केंद्रीय बायोस्टिम्युलंट्स समिती ही मार्गदर्शक तत्त्वे तयार करण्यात आणि नैसर्गिक उत्पत्तीच्या किंवा इतर बायोस्टिम्युलंट्ससाठी आवश्यक डेटा आवश्यकतांबाबत निर्णय घेण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावेल.
कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालय ग्राहक आणि पर्यावरणीय आरोग्याचे रक्षण करताना शाश्वत आणि कार्यक्षम कृषी पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी या नियमांच्या महत्त्वावर भर देते.